WYBRANE FRASZKI..... / cz. 1 XIX wiek./

Antoni Słonimski:

"Zmieniają się ustroje, systemy, klimaty – ideowe, polityczne, ekonomiczne – a nonsensy niezrozumiałych urzędowych zapisów, przemnożone przez urzędnicze ceremoniały i osobnicze kompleksy, jak trwały, tak trwają. I zdecydowanie nie jest to ten rodzaj naszego dziedzictwa, który należałoby chronić i czule pielęgnować. Można się przed nim jedynie bronić; jeśli się nie da inaczej, to choćby ironią.

Jasno, dobitnie, ale z czułością – oto ideał fraszki, który w naszym pejzażu literackim zda się dominować. Lekki z założenia utwór może mieć niekiedy solidne podłoże filozoficzne. Wielu autorów parających się tą twórczością ma również liczące się osiągnięcia na innych polach – ze szczególnym uwzględnieniem satyry i poezji.

Z natury rzeczy fraszki wolą zadawać pytania, niż podsuwać odpowiedzi, co sprawia, że stajemy się poniekąd, ich współautorami."

"O fraszce"

Jedynie wtedy coś waży fraszka,

gdy jest zarazem lekka i ważka.

Leopold Lewin

***

BIADA

Nie pomoże i męstwo, gdzie przezorność mała,

Samobójcze dążności Polska ma i miała.

Aleksander Fredro

***

Osioł­ko­wi w żło­by dano,
W je­den owies, w dru­gi, sia­no.
Uchem strzy­że, gło­wą krę­ci.
I to pach­nie, i to nęci.
Od któ­re­goż te­raz za­cznie,
Aby so­bie pod­jeść smacz­nie?
Trud­ny wy­bór, trud­na zgo­da –
Chwy­ci sia­no, owsa szko­da.
Chwy­ci owies, żal mu sia­na.

I tak stoi aż do rana,
A od rana do wie­czo­ra;
Aż na­resz­cie przy­szła pora,
Ze ośli­na po­śród ja­dła –
Z gło­du pa­dła.

Aleksander Fredro 

***

"Gdzie niebo?"

Do nieba patrzysz w górę a nie spojrzysz w siebie;

Nie znajdzie Boga, kto go szuka tylko w niebie.

Adam Mickiewicz

***

Czy ten ptak kala gniazdo, co je kala,

Czy ten, co mówić o tym nie pozwala?

Cyprian Kamil Norwid

***

CZY NIE PRAWDA?

Zabij jednego człowieka. Miecz szuka twej głowy,

Lecz zabij sto tysięcy, cały lud w okowy

Okuj dobrze – to wtenczas króle tego świata

Posłów przyślą i uczczą cię imieniem brata

 

(Antoni Górecki, ps. Antoni Pełka)

***

NIEMOŻNOŚĆ 

Ktoś radził tułaczowi, żeby do Moskali

Pisał prośbę, co jemu majątki zabrali;

Ten rzecze: "Pisać do nich chęć moja gorąca,

Ale nie mam czym pisać: brak mi dział tysiąca".

 (Antoni Górecki, ps. Antoni Pełka)

***

"Nagrobek urzędnikowi"

Wielka była polityka

Tego pana urzędnika:

Nie dał zgorszenia nikomu,

Bo kradł zawsze po kryjomu.

Alojzy Żółkowski

***

"Polityka personalna"

Wylaliście go? To jeszcze nie wszystko.

Nie pchajcie go na wyższe stanowisko.

Józef Prutkowski

***

"Świeca"

Mędrzec przy świecy w myśl się zaciął skrycie:

"Co dusza? Co ciało? Skąd się bierze życie?"

A gdy go zadziwia jasność i różnica,

Śród tych rozmysłów spaliła się świeca.

Dopiero w ciemni pojąć mu się zdało:

Że dusza ogień, a knot z łojem ciało.

[Jan Nepomucen Kamiński]

***

"Idylla maleńka taka…"

Idylla maleńka taka:

Wróbel połyka robaka,

Wróbla kot dusi niecnota,

Pies chętnie rozdziera kota,

Psa wilk z lubością pożera,

Wilka zadławia pantera.

Panterę lew rwie na ćwierci,

Lwa – człowiek; a sam, po śmierci

Staje się łupem robaka.

Idylla maleńka taka.

Rodoć Mikołaj Biernacki

***

"Dwaj braminowie"

Jeden bramin z uszczerbkiem i czasu, i wzroku

Co dzień patrzał na słońce od rana do zmroku;

Drugi, sądząc, że nie jest godzien takiej chwały,

Zamknięty w ciemnym lochu siedział przez rok cały.

Coż się stało? Oślepli obadwaj czciciele!

Tem, że wcale nie patrzał, ów, że patrzał wiele.

***

 NA WODY SZTUCZNE

Sztuki u nas, widzę słyną,

W coraz większą wchodzą modę,

Fabrykowano nam wino,

Już fabrykują i wodę.

Doczekamy się tej chwili,

Gdy bardziej rozumy przetrzem,

Że jeszcze będziemy żyli

Fabrykowanym powietrzem

autor nn.