Mira Kuś - Za siedmioma górami

Za siedmioma górami

Za siedmioma lasami

W sąsiednim osiedlu

Przy następnej ulicy

O kilka klatek dalej

Za ścianą

Żyje

Drugi człowiek

Dmytro Pawłyczko – Świerki

Ivan Shishkin

Dmytro Pawłyczko – Ukraiński poeta, tłumacz, eseista.

Świerki

Siekiera ojca tkwi w pniaku, wbita 
Aż po sam brzusiec - 
Świerki zdyszane pierzchają w strachu, 
Chcą w górę uciec.


Ryba zębata. 
- No, wskazuj drzewo, które zrąbiemy! - 
Powiada tata.

A ja wybieram, jak po jarmarku 
Oczami biegam. 
Zda się ładniejszy mi taki świerczek, 
Który nie z brzega.

- Ten najsmuklejszy! - Nie, mój chłopczyku, 
Szkoda go chyba! 
- No to ten ładny, w igliwiu srebrnym, 
Co lśni jak ryba!

- Żal go! - Więc może ten osmalony, 
Omszały spodem! 
- Ej nie, niebożę, zrobilibyśmy 
Tym wielką szkodę!

- No to ten czarny, powykręcany, 
W smole jak dratwa! 
- I tego szkoda! Trochę podrośnie 
I będzie tratwa.

- A ten, co niby świeczka skrzywiona, 
Jak w parastasie? 
- Ej, nie! I on się też wyprostuje 
O swoim czasie.

Tak chodziliśmy między świerkami, 
Śmieszni złodzieje. 
- W domu się jeszcze zastanowimy, 
Wrócim w niedzielę!...

Przeszło czterdzieści lat. Posłuchajcie - 
Szumi żywica 
I słońce śpiewa niby dziewica. 
Wietrzyk figluje.

Czemu tak smutno jest mi we wszystkich 
Krainach świata? 
Wysokie świerki stoją, pytają: 
A gdzie twój tata? 

Przełożył Bohdan Zadura

Różewicz Tadeusz : * * * [na drodze]

na drodze
mojego życia
która była prosta
a czasem
ginęła za zakrętem
historii

były zawirowania

na drodze życia

którą szedłem
leciałem
kulałem
gubiąc po drodze
prawdę
której szukałem
w miejscach ciemnych

czasem na tej drodze
spotykałem
dzieci moich przyjaciół
moje dzieci

widziałem jak uczą się chodzić
słyszałem jak uczą się mówić

w ich oczach były pytania

tajemnicze dzieci
z obrazów
Wojtkiewicza
ukryte po kątach
słuchały naszych rozmów
o poezji malarstwie muzyce
czasem piszczały
uśmiechały się milczały

tajemnicze dzieci
z obrazów Makowskiego
płaskie pajacyki
z przyprawionymi
czerwonymi nosami
z gilem u nosa
uśmiechały się

traciliśmy pewność siebie
("no i czemu się tak patrzysz?")

byliśmy bardzo zajęci
i nagle
zobaczyliśmy że nasze dzieci
mają dzieci
że mają
klęski i sukcesy
że siwieją
pytają nas
"no i czemu tak się patrzysz?"
a my milczymy
kryjemy się po kątach

OSIP MANDELSZTAM - Skrzypek Hercowicz

Osip Mandelsztam 1935r.

OSIP  MANDELSZTAM -

obok Borysa Pasternaka i Anny Achmatowej stawia się go na piedestale największych poetów rosyjskich XX wieku.

Dramatyczne losy represjonowanego w czasach stalinowskich poety. zakończone śmiercią w obozowym szpitalu) znalazły odbicie w jego lirykach.

(W 1934 roku został zesłany do łagru w Czerdyniu. Przebywał tam do roku 1937. Po powrocie nie pokajał się przed Stalinem i w 1938 roku ponownie trafił do łagru. Zmarł w grudniu w łagrze pod Władywostokiem.)

Żona przechowywała wiersze pisane przez poetę  w latach 30.. Zdołała ukryć dużą część dorobku Mandelsztama. Opublikowane w latach 70. przyniosły Mandelsztamowi, pośmiertnie sławę na cały świecie

Podobno do pierwszej zsyłki poety w 1934r  przyczynił się poniższy wiersz Osipa Mandelsztama:

* * *

Żyjemy tu, nie czując pod stopami ziemi,
Nie słychać i na dziesięć kroków, co szepczemy,
A w półsłówkach, półrozmówkach naszych
Cień górala kremlowskiego straszy.

Palce tłuste jak czerwie, w grubą pięść układa,

Słowo mu z ust pudowym ciężarem upada.
Śmieją się karalusze wąsiska
I cholewa jak słońce rozbłyska.

Wokół niego hałastra cienkoszyich wodzów:
Bawi go tych usłużnych półludzików mozół.
Jeden łka, drugi czka, trzeci skrzeczy,
A on sam szturcha ich i złorzeczy.

I ukaz za ukazem kuje jak podkowę –
Temu w pysk, temu w kark, temu w brzuch, temu w głowę.
Miodem kapie każda nowa śmierć
Na szeroką osetyńską pierś.

Listopad 1933 

Jednym z ocalałych, bardzo znanych utworów Mandelsztama był ЖИЛ АЛЕКСАНДР ГЕРЦОВИЧ… (Żył Aleksander Hercowicz) – przetłumaczony  .przez zaangażowanego  w działalność opozycji demokratycznej Wiktora Woroszylskiego. Jego nazwisko znajdowało się na czarnej liście cenzury w czasach komuny.

Woroszylski przełożył bardzo dużo wierszy poetów rosyjskich, w tym i tych, którzy byli na indeksie w ZSRR. Byli wśród nich: Anna Achmatowa, Josif Brodski, Aleksander Sołżenicyn, Borys Pasternak, Bułat Okudżawa, Włodzimierz Wysocki i Osip Mandelsztam.

Boris Shapiro

Skrzypek Hercowicz

Był sobie skrzypek Hercowicz,
Co grał z pamięci jak z nut.
Z Schuberta on umiał zrobić -
No brylant, no istny cud.

Dzień w dzień, od świtu po wieczór,
Zgraną jak talia kart,
Tę samą sonatę wieczną
Wciąż pieścił jak jaki skarb.

I co pan, panie Hercowicz?
Za oknem ciemność i śnieg...
Dałbyś pan spokój, Sercowicz!
Takie jest życie, nie?...

Niech harmonijka - Cyganka,
Jak długo ściska mróz,
W ślad za Schubertem na sankach
Zawija kreskami płóz.

Nam z muzyką tak bliską,
Niestraszny i nagły zgon.
A potem z wieszaka zwisnąć
Jak płaszcz z oskubanych wron.

Dawno już, panie Sercowicz,
Wszystko skołował śnieg...
Dałbyś pan spokój, Scherzowicz.
Takie jest życie, nie?

Przekład: Wiktor Woroszylski

Agnieszka Osiecka - Nie jesteś sama

William Kay  Blackklock  

Tej dziewczynie, która czyta list wyblakły 
Tej kobiecie, która milczy cały dzień 
Tej, co stawia w noc bezsenną złe pasjanse 
I ozdabia nadziejami ciemną sień 
Niech się niebo nie kojarzy tylko z deszczem 
Niech się rzeka nie kojarzy z rzeką łez 
Są na świecie dobre okna w dobrym mieście 
I ta wiara, że w człowieku człowiek jest

Nie jesteś sama, nie jesteś sama 
Uwierz w siebie, uwierz w ludzi 
Uwierz w nas 

Nie jesteś sama, nie jesteś sama 
Są gdzieś okna, które płoną cały czas
Tej dziewczynie, która topi w czarnej kawie 
Te tęsknoty, których miała pełen skład 
Tej kobiecie, która pali bardzo dużo 
I w szufladzie przechowuje biały kwiat 
Niech się miłość nie kojarzy z pożegnaniem 
Niech pogoda opromieni każdą myśl 
I niech przyśni się ktoś miły i czekany 
Kto nadaje mleczną drogą taki list 

Nie jesteś sama...

Julian Tuwim - List do pewnej paryżanki

mal. Konstantin Razumov

Chętnie bym z Panią pochodził
Po wiosennym Panamie,
Odrodziłby mnie, odmłodził
Pierwszy paryski kamień.

Chętnie bym z Panią postał
Przy byle wystawie modnej,
Szczęśliwy, że mi los dał
Znów stać na nogach swobodnie.

Chętnie bym z Panią posiedział
Gdzieś w knajpce na bulmiszku,
Wypiłbym kilka kieliszków...
Czego? Już ja bym wiedział.

Chętnie bym z Panią pojeździł
Po elizejskich szampach,
Wieczorem, gdy się gwieździ
Złoty niebiański szampan.

I chętnie bym z Panią poleżał
Po dniu tak pięknie spędzonym
(Niech Pani zapyta się męża,
A ja się dowiem u żony).

J.Tuwim - Paulinka kretynka

Pięcioletnia Paulinka uprzejma i miła
mimo innych przymiotów bardzo skromną była.
Raz, gdy ślicznie z pamięci wierszyk powiedziała,
chciał ją ktoś pocałować, lecz buzi nie dała.

Dlaczego? bo się cienia nieskromności lęka:
Ten ktoś, był to mężczyzna, a ona panienka.
"Wolno ci - rzecze ojciec - to przyjaciel domu."
"Ależ tato! buzi się nie daje nikomu."

"On już w podeszłym wieku, któż ci płochość przyzna?"
Na to skromna panienka: "Przecież to mężczyzna."

Anioł czuwa nad tobą, niewinna dziecino,
Wszystkie wdzięki przygasną, ozdoby przeminą,

Ten powab przetrwa wieki, strzeż go całe życie,
Bo skromność najpiękniejszą zaletą w kobiecie.

Michaił Jurjewicz Lermontow - " CZARNE OCZY"

Artist: Atula Siriwardane

Niezliczone gwiazdy nocy - 
Czemu, pani, ty masz tylko dwie?

Południowe! Czarne oczy!
To spotkanie w złe wypadło dnie.
Kto bądź spyta, gwiazdy nocy
Rajskie szczęście wróżą mu co krok.

W waszych gwiazdach, czarne oczy,
Sercu memu raj i piekła mrok.

Południowe! Czarne oczy!
W was miłości wyrok dopadł mnie.
Dnia gwiazdami - lecz i nocy
Dla mnie odtąd - wy, gwiazdeczki dwie!

Michał Jurjewicz Lermontow - Żagiel

H. Gailey

Samotny żagiel na przestworzu
Bieleje wśród błękitu fal.
Co wypatruje on na morzu ?
Czemu od stron swych pędzi w dal ?

Wiatr świszcze, w górę pną się fale
I skrzypią reje, maszt się gnie,
A on nie szuka szczęścia wcale
I nie od szczęścia w oddal mknie.

Pod nim świetlista wody grzywa,
Nad nim złocisty promień zórz
A on, zuchwały, burzy wzywa,
Jak gdyby spokój był wśród burz....

Zbigniew Herbert - U wrót doliny

William Blake

 "Wielu z nas przypomina 

człowieka, 

który wsiadłszy 

do pociągu

trzyma walizkę kurczowo

na kolanach bojąc się,

że jak odłoży ją 

na półkę,

to ona z nim nie pojedzie. „

(Jiddu Krishnamurti, 1895-1986)

Zbigniew Herbertęłęó

U wrót doliny

Po deszczu gwiazd

na łące popiołów

zebrali się wszyscy pod strażą aniołów

z ocalałego wzgórza

można objąć okiem

całe beczące stado dwunogów

naprawdę jest ich niewielu

doliczając nawet tych którzy przyjdą

z kronik bajek i żywotów świętych

ale dość tych rozważań

przenieśmy się wzrokiem

do gardła doliny

z którego dobywa się krzyk

po świście eksplozji

po świście ciszy

ten głos bije jak źródło żywej wody

jest to jak nam wyjaśniają

krzyk matek od których odłączają dzieci

gdyż jak się okazuje

będziemy zbawieni pojedynczo

aniołowie stróże są bezwzględni

i trzeba przyznać mają ciężką robotę

ona prosi

- schowaj mnie w oku

w dłoni w ramionach

zawsze byliśmy razem

nie możesz mnie teraz opuścić

kiedy umarłam i potrzebuję czułości

starszy anioł

z uśmiechem tłumaczy nieporozumienie

staruszka niesie

zwłoki kanarka

(wszystkie zwierzęta umarły trochę wcześniej)

był taki miły - mówi z płaczem

wszystko rozumiał

kiedy powiedziałam -

głos jej ginie wśród ogólnego wrzasku

nawet drwal

którego trudno posądzić o takie rzeczy

stare zgarbione chłopisko

przyciska siekierę do piersi

- całe życie była moja

teraz też będzie moja

żywiła mnie tam

wyżywi tu

nikt nie ma prawa

- powiada -

nie oddam

ci którzy jak się zdaje

bez bólu poddali się rozkazom

idą spuściwszy głowy na znak pojednania

ale w zaciśniętych pięściach chowają

strzępy listów wstążki włosy ucięte

i fotografie

które jak sądzą naiwnie

nie zostaną im odebrane

tak to oni wyglądają

na moment

przed ostatecznym podziałem

Jan Lechoń

Jan Lechoń - Aria z kurantem

Stephen Darbishire

Smutek taki mnie chwycił, że zda się, aż skomli,

Ani przed kim się żalić, kto wie, kiedy minie.

Gdybyż to było można usiąść przy kominie

I czytać sobie stare wiersze Syrokomli!

I marzyć, jakbyś pocztą wędrował podróżną.

O owych lasach, rzekach, tych dworach, tym zdroju,

I myśleć, że są wszyscy w przyległym pokoju,

Od których ciągle listów wyglądasz na próżno.

Cóż znajdę, jeśli wyjdę takiego wieczoru?

Tu wszyscy obcy i każdy gdzieś śpieszy.

Ach żadna mnie muzyka dziś nie pocieszy,

Chyba "Aria z kurantem" ze "Strasznego Dworu".

 PIOSENKA

Aleja Starych Powązek

Droga Warszawo mojej młodości,
W której się dla mnie zamykał świat!
Chcę choć na chwilę ujrzeć w ciemności
Dobrej przeszłości
Popiół i kwiat.

Zanim mnie owa ciemność pochłonie,
Twoich ogrodów chcę poczuć woń.
Niechaj Twych ulic wiatr mnie owionie,
Połóż Twe dłonie
Na moją skroń!

Jak kiedyś zapach bzowych gałązek
Wśród kropli rosy i słońca lśnień,
Tak inny z Tobą marzę dziś związek:
Starych Powązek
Głęboki cień.

Marzę, że Ty mi zamkniesz powieki,
Lecz choćbym z ciężkich nie wrócił prób,
Będę Ci wierny, wierny na wieki
Aż po daleki
Wygnańczy grób.

(1951)

Zbigniew Herbert - Pan od przyrody

Nie mogę przypomnieć sobie

jego twarzy

stawał wysoko nade mną

na długich rozstawionych nogach

widziałem

zloty łańcuszek

popielaty surdut

i chudą szyję

do której przyszpilony był

nieżywy krawat

on pierwszy pokazał nam

nogę zdechłej żaby

która dotykana igłą

gwałtownie się kurczy

on nas wprowadził

przez zloty binokular

w intymne życie

naszego pradziadka

pantofelka

on przyniósł

ciemne ziarno

i powiedział: sporysz

z jego namowy

w dziesiątym roku życia

zostałem ojcem

gdy po napiętym oczekiwaniu

z kasztana zanurzonego w wodzie

ukazał się żółty kiełek

i wszystko rozśpiewało się

wokoło

w drugim roku wojny

zabili pana od przyrody

łobuzy od historii

jeśli poszedł do nieba -

może chodzi teraz

na długich promieniach

odzianych w szare pończochy

z ogromną siatką

i zielona skrzynką

wesoło dyndającą z tyłu

ale jeśli nie poszedł do góry -

kiedy na leśnej ścieżce

spotykam żuka który gramoli się ;

na kopiec piasku

podchodzę

szastam nogami

i mówię:

- dzień dobry panie profesorze

pozwoli pan że mu pomogę -

przenoszę go delikatnie

i długo za nim patrzę

aż ginie

w ciemnym pokoju profesorskim

na końcu korytarza liści

Herbert Zbigniew - Modlitwa Pana Cogito - podróżnika

Franz Wilhelm Odelmark

Panie dziękuję Ci że stworzyłeś świat piękny i bardzo różny
a także za to że pozwoliłeś mi w niewysłowionej dobroci Twojej
być w miejscach które nie były miejscami mojej codziennej udręki

- że nocą w Tarquinii leżałem na placu przy studni
i spiż rozkołysany obwieszczał z wieży Twój gniew lub wybaczenie
a mały osioł na wyspie Korkyra
śpiewał mi ze swoich niepojętych miechów płuc melancholię krajobrazu

i w brzydkim mieście Manchester odkryłem ludzi dobrych i rozumnych

natura powtarzała swoje mądre tautologie:
las był lasem morze morzem skała skałą gwiazdy krążyły i było jak być powinno

- Iovis omnia plena - wybacz - że myślałem tylko o sobie
gdy życie innych okrutnie nieodwracalne krążyło wokół mnie
jak wielki astrologiczny zegar u świętego Piotra w Beauvais

że byłem leniwy roztargniony zbyt ostrożny w labiryntach i grotach
a także wybacz że nie walczyłem jak lord Byron o szczęście ludów podbitych
i oglądałem tylko wschody księżyca i muzea

- dziękuję Ci że dzieła stworzone ku chwale Twojej udzieliły mi cząstki swojej tajemnicy
i w wielkiej zarozumiałości pomyślałem
że Ducio van Eyck Bellini malowali także dla mnie

a także Akropol którego nigdy nie zrozumiałem do końca
cierpliwie odrywał przede mną okaleczone ciało

- proszę Cię żebyś wynagrodził siwego staruszka
który nie proszony przyniósł mi owoce ze swego ogrodu
na spalonej słońcem ojczystej wyspie syna Laertesa

a także Miss Helen z mglistej wysepki Mull na Hebrydach
za to że przyjęła mnie po grecku i prosiła
żeby w nocy zostawić w oknie wychodzącym na Holy Iona
zapaloną lampę aby światła ziemi pozdrawiały się

a także tych wszystkich którzy wskazywali mi drogę i mówili kato kyrie kato

i żebyś miał w swej opiece Mamę ze Spoleto Spiridiona z Paxos
dobrego studenta z Berlina który wybawił mnie z opresji
a potem nieoczekiwanie spotkany w Arizonie wiózł mnie do Wielkiego Kanionu
który jest jak sto tysięcy katedr zwróconych glową w dół

- pozwól o Panie abym nie myślał o moich wodnistookich szarych niemądrych prześladowcach
kiedy słońce schodzi w Morze Jońskie prawdziwie nieopisane

żebym rozumiał innych ludzi inne języki inne cierpienia
a nade wszystko żebym był pokorny
to znaczy ten który pragnie źródła

dziękuję Ci Panie że stworzyłeś świat piękny i różny

a jeśli jest to Twoje uwodzenie jestem uwiedziony
na zawsze i bez wybaczenia 

ks Jan Twardowski - Spotkanie

Ta jedna chwila dziwnego olśnienia
kiedy któs nagle wydaje się piękny
bliski od razu jak dom kasztan w parku
łza w pocałunku
taki swój na co dzień
jakbyś mył włosy z nim w jednym rumianku
ta jedna chwila co spada jak ogień

nie chciej zatrzymać
rozejdą się drogi -
samotność łączy ciała a dusze cierpienie

ta jedna chwila
nie potrzeba więcej

to co raz tylko - zostaje najdłużej

Anna Maria Jopek - "Nie wiem skąd to wiem"

Ada Dalilah

Nie wiem skąd to wiem, ale taką pewność mam,

że tym razem los nie myli się .

W sieci szarych dni słońce dużo jaśniej lśni

a nadzieja lubi mnie.

Serce jak liść na wietrze drży, sekret mój dobrze zna.

Cicho serce sza, żadnych szabada,

nie płoszmy chwili tej, niech trwa.

Szukaliśmy się, jak połówki jabłka dwie.

Warto było czekać tyle lat. Nie wiem skąd to wiem.

Skąd przeczucie, że to ten i skąd pewność,

że aż tak. I choć tak chcę wyszeptać te słowa dwa

jednym tchem, cicho serce… sza.

Słowa na wiatr wyfruwają lekko tak

i znaczą coraz mniej.

Uśmiecham się do każdej z chwil, którą los daje nam.

Dobrze nam czy źle, jesteś blisko mnie,

więc o najwyższą stawkę gram. I choć tak chcę

wyszeptać te słowa dwa jednym tchem,

milczę wierząc, że sam domyślisz się. 

I tylko nie wiem,

skąd to wiem... lecz wiem.

Karol Wojtyła - TO PRZYJACIEL

…. Ciągle wracasz pamięcią
do tego poranka zimą.
Tyle lat już wierzyłeś, wiedziałeś na pewno,
a jednak nie możesz wyjść z podziwu.
Pochylony nad lampą, w snopie światła wysoko związanym,
nie podnosząc swej twarzy, bo po co -
- i już nie wiesz, czy tam, tam daleko widziany,
czy tu w głębi zamkniętych oczu -

Jest tam. A tutaj nie ma nic prócz drżenia,
oprócz słów odszukanych z nicości -
ach, zostaje ci jeszcze cząstka tego zdziwienia,
które będzie całą treścią wieczności